Burak czerwony

Burak czerwony

Wszystkie odmiany buraka pochodzą od buraka dzikiego, który rośnie do dzisiaj na Bliskim Wschodzie, między wybrzeżami Morza Śródziemnego i Czarnego, w okolicach Morza Kaspijskiego i w Indiach.

W roku 722 p.n.e. uprawiano buraki w ogrodach babilońskiego króla Merodaka-Baladana pod nazwą selqu. Około 400 p.n.e. znano je w Grecji, a 200 lat później dotarły na tereny republiki rzymskiej. W czasach Karola Wielkiego i w średniowieczu uprawiany był burak ćwikłowy we Francji i Italii, a w Niemczech od XII wieku. W XV wieku odmiana czerwona buraka zawędrowała do Włoch. Z czasem buraki stały się bardziej zróżnicowane – mamy buraki ćwikłowe, pastewne i cukrowe. W 1801 Franz Karl Achard rozpoczął produkcję cukru buraczanego na Śląsku.
Burak to niskokaloryczne warzywo, bogate w witaminy i składniki mineralne. Zawiera witaminy z grupy B, w tym witaminę B9 (kwas foliowy), witaminy C, A, E i K, żelazo, potas, magnez, wapń, fosfor, miedź, chlor, fluor, cynk, bor, lit, molibden. Oprócz tego sok z buraka zawiera kwasy organiczne, przede wszystkim kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas winny i kwas szczawianowy.

W składzie znajdziemy również polifenole, karotenoidy i glikozydy, w tym bardzo cenną betaninę oraz błonnik. Mimo że buraki nie są bogatym źródłem żelaza, to są wspaniałym środkiem krwiotwórczym, zapobiegają anemii i wspomagają leczenie białaczki. Zawarte w burakach barwniki należą do bardzo silnych przeciwutleniaczy zwiększających przyswajanie tlenu przez komórki, przez co wspomagają układ krwionośny. Kwas foliowy, w który obfitują buraki, nie tylko warunkuje prawidłowy rozwój płodu, ale też pomaga usunąć z krwiobiegu homocysteinę, której wysoki poziom może wywołać choroby serca. Buraki pomagają unormować poziom cholesterolu, przeciwdziałają też zwapnieniom naczyń krwionośnych. Azotany obecne w soku z buraków podnoszą we krwi stężenie regulującego ciśnienie tlenku azotu. Z kolei betanina czyli antyutleniacz chroniący przed niszczącym działaniem wolnych rodników ma działanie antyrakowe. Sok z buraków jest zalecany szczególnie osobom po chemioterapii i cierpiącym na niedokrwistość.

Buraki rekomendowane są dzieciom i młodzieży, a także kobietom w ciąży narażonym na niedobory kwasu foliowego i anemię. Nie powinni ich jeść chorzy na cukrzycę, gdyż mają one wysoki indeks glikemiczny – jest w nich sporo cukru, IG = 64. Przeciwwskazaniem do picia soku buraczanego jest reumatyzm, kamica nerkowa oraz dna moczanowa ze względu na to, że buraki zawierają szczawiany, które mogą zaostrzyć objawy tych chorób. Soku nie powinny także spożywać osoby z niskim ciśnieniem, gdyż po dłuższym czasie może on powodować niedociśnienie.
Składniki mineralne zawarte w burakach rozpuszczają się w wodzie, dlatego lepiej nie gotować buraków, chyba że w zupie. Buraki będą bardziej wartościowe, jeśli zostaną upieczone w skórce i obrane dopiero przed jedzeniem. Oczywiście można je także kisić. A jeśli ktoś chce w pełni skorzystać z ich bogactwa niech pije surowy sok z buraków, zwłaszcza gdy choruje na grypę lub mononukleozę (burak w każdej postaci wzmacnia odporność organizmu na choroby wirusowe), cierpi na kaszel (buraki mają działanie wykrztuśne). Dzięki właściwościom zasadotwórczym buraki przywracają równowagę w żołądku po zakwaszających go mięsiwach (szczególnie dziczyźnie i potrawom z królika) i słodyczach oraz są ulgą przy zgadze. Są także remedium na kaca. Panie w okresie menopauzy zawsze powinny pamiętać o burakach, które zmniejszają ryzyko zachorowania na osteoporozę, dotleniają serce, wyrównują jego pracę, zmniejszają ciśnienie krwi, łagodzą dokuczliwe uderzenia gorąca i nawracające migreny. Wiosenne zmęczenie i senność także pokonamy dzięki codziennej dawce soku z buraka. Niskokaloryczny sok zalecany jest osobom odchudzającym się, ponieważ poprawia przemianę materii i pomaga oczyszczać organizm ze szkodliwych produktów powstających podczas procesów metabolicznych.

Sok z czerwonego buraka ma charakterystyczny ziemisty smak, dlatego też można do niego dodać sok z jabłka, marchwi, pomarańczy albo grejpfruta. Dobrym pomysłem są też zioła, takie jak natka pietruszki, bazylia, mięta oraz imbir i sok z cytryny dzięki temu podniesie się również jego walory smakowe i odżywcze.
Jak wybrać najlepsze i najzdrowsze buraki? Burak ćwikłowy musi być w dobrym gatunku, czyli mieć cienką skórkę, a w przekroju jednolitą barwę (wyjątkiem są buraki wielobarwne) i błyszczący miąższ. Marmurkowata faktura świadczy o nadmiarze celulozy, która w żołądku fermentuje i jest ciężkostrawna. Najsmaczniejsze są buraki o średnicy nie przekraczającej 8 cm. Botwina, czyli niedojrzała postać buraka ćwikłowego, jest mniej kaloryczna od buraków i w 89% składa się z wody. Zawiera mnóstwo potasu, trochę fosforu, sodu i żelaza oraz witaminy A, B1, B2, PP oraz C (ma jej tyle, co sok z cytryny). Niestety ma dużo kwasu szczawiowego, który wiąże w organizmie wapń w szczawiany wapnia powodujące bóle stawów i mogące nawet sprowokować ataki kamicy nerkowej.

Syrop z buraka w leczeniu infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych
▸ 3 buraki czerwone
▸ 2-3 łyżki miodu
Surowe buraczki czerwone zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. Następnie dodaj miód i gotuj na małym ogniu ok. 20 minut i odczekaj, aż wystygnie. Syrop z buraka polecany jest na kaszel, zarówno suchy jak i mokry. Bez żadnych przeciwwskazań może być stosowany także u dzieci.

CONCILIO