Upamiętnienie ofiar zbrodni wołyńskiej

Upamiętnienie ofiar zbrodni wołyńskiej

11 lipca po raz pierwszy obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. W całym kraju odbywają się uroczystości upamiętniające ofiary rzezi wołyńskiej – jednej z najtragiczniejszych kart w historii Polski XX wieku.

W centralnych obchodach w Warszawie uczestniczy m.in. wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz. Prezydent elekt Karol Nawrocki planuje wziąć udział w wydarzeniach organizowanych w Chełmie – mieście, w którym powstaje Muzeum Pamięci Ofiar Rzezi Wołyńskiej.

Pamięć i modlitwa

W Warszawie uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w Katedrze Polowej Wojska Polskiego, sprawowaną w intencji ofiar ludobójstwa na Kresach oraz żołnierzy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Następnie odbył się apel pamięci i złożenie wieńców pod Pomnikiem Ofiar Ludobójstwa na Skwerze Wołyńskim. O 13:30 oddano także hołd poległym pod Pomnikiem 27. Dywizji AK.

Msze i lokalne obchody odbywają się również w innych miastach – m.in. w Chełmie, gdzie uroczystość rozpocznie się wieczorną mszą świętą w bazylice, a następnie przeniesie się na teren przyszłego muzeum. Udział w wydarzeniu zapowiedział prezydent elekt Karol Nawrocki.

Chełm buduje pamięć

W Chełmie samorządowcy podpiszą dokumenty formalnie rozpoczynające procedurę przetargową na modernizację kompleksu dawnych carskich budynków przy ul. Hrubieszowskiej – przyszłej siedziby Muzeum Pamięci Ofiar Rzezi Wołyńskiej.

Powstanie muzeum zapoczątkowano w 2020 roku. W 2022 roku, dzięki 4-milionowej dotacji z rezerwy Prezesa Rady Ministrów, miasto nabyło teren przyszłej placówki. Całkowity koszt inwestycji oszacowano na 180 mln zł, z czego 162 mln miało pokryć Ministerstwo Kultury. Umowę podpisano w listopadzie 2023 r., jednak już w styczniu 2024 resort wypowiedział ją, tłumacząc brak odpowiednich środków w budżecie. Chełm złożył w tej sprawie pozew – termin rozprawy jeszcze nie został wyznaczony.

Podczas kampanii prezydenckiej Karol Nawrocki podkreślał znaczenie muzeum:

– Polska potrzebuje tego miejsca, aby budować świadomość prawdy o zachowaniu ukraińskich nacjonalistów, ale też, by nie pozwolić zapomnieć o ponad 120 tysiącach ofiar – mówił.

Upamiętnienie i edukacja

W sobotę w Chełmie odbędzie się III Bieg Pamięci Ofiar Wołynia oraz prezentacja książki Ewidencja uchodźców z Wołynia przebywających na terenie gminy miejskiej w Chełmie. Edycja krytyczna dokumentu z 1943 roku, autorstwa Edwarda Gigilewicza, Leona Popka i Pawła Skroka. Niedzielne uroczystości przy Pomniku Piety Wołyńskiej organizuje Stowarzyszenie „Pamięć i Nadzieja”.

Zbrodnia i spór o pamięć

11 lipca 1943 roku Ukraińska Powstańcza Armia (UPA) dokonała skoordynowanego ataku na ludność polską w około 150 miejscowościach na Wołyniu. Według szacunków historyków tylko tego jednego dnia zamordowano około 8 tys. Polaków – brutalnie, przy użyciu siekier, wideł i innych narzędzi gospodarczych. Rzeź trwała od lutego 1943 do wiosny 1945 roku. W sumie zginęło około 100 tys. Polaków. W wyniku odwetu ze strony polskiego podziemia oraz samoobron zginęło 10–12 tys. Ukraińców.

Historyczna pamięć o wydarzeniach lat 1943–1945 wciąż dzieli Polaków i Ukraińców. Podczas gdy w Polsce mówi się o zorganizowanym ludobójstwie, wielu Ukraińców postrzega działania UPA jako część symetrycznego konfliktu zbrojnego oraz walki antysowieckiej. OUN i UPA, mimo swojej odpowiedzialności za czystkę etniczną, wciąż pozostają dla części ukraińskiego społeczeństwa symbolem oporu wobec ZSRR.

Na podst. Polsat News