Właściciele domów będą mieli nowy obowiązek. Kary sięgną 5000 zł

Właściciele domów będą mieli nowy obowiązek. Kary sięgną 5000 zł

Ministerstwo Rozwoju i Technologii przygotowuje ustawę o wyrobach zawierających azbest, która ma wdrożyć do polskiego prawa unijną dyrektywę. Termin jej implementacji mija 21 grudnia 2025 roku, a więc czasu na przygotowanie się do nowych przepisów jest coraz mniej.

Nowe prawo oznacza konkretne obowiązki dla właścicieli domów i firm oraz wprowadza system kar za ich niedopełnienie.

Azbest – cichy zabójca z dawnych lat

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu azbest był powszechnie wykorzystywany w budownictwie, m.in. do produkcji niepalnej papy i eternitu – mieszaniny cementu i włókien azbestowych. Dziś wiadomo, że stanowi on poważne zagrożenie dla zdrowia. Jak przypomina Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zambrowie, mikroskopijne włókna azbestu (o grubości do 0,01 μm) mogą przedostawać się do płuc, gdzie wbijają się w ich powierzchnię i przez lata podrażniają błony śluzowe. To prowadzi do przewlekłych chorób układu oddechowego, a nawet do rozwoju nowotworów.

W Polsce stosowanie wyrobów zawierających azbest jest zakazane od 1997 roku. Mimo to wciąż wiele domów – zwłaszcza w mniejszych i uboższych miejscowościach na Kujawach, Mazurach czy Pomorzu – ma dachy pokryte eternitem. Nowa ustawa ma pomóc w ostatecznym wyeliminowaniu tego niebezpiecznego materiału z otoczenia.

Obowiązek deklaracji i oznakowania

Nowe przepisy obejmą właścicieli i użytkowników nieruchomości, firmy wykonawcze oraz pracowników zawodów narażonych na kontakt z azbestem – w praktyce więc miliony osób i podmiotów w całej Polsce.

Zgodnie z projektem ustawy właściciele domów, w których znajdują się wyroby zawierające azbest (np. dachy z eternitu), będą zobowiązani do wypełnienia specjalnej deklaracji i złożenia jej:

• do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – w przypadku osób fizycznych,
• do marszałka województwa – w przypadku osób prawnych.

Deklaracje będą weryfikowane na podstawie Bazy Azbestowej, dokumentacji technicznej, inspekcji terenowych oraz metod teledetekcyjnych (np. zdjęć satelitarnych).

Ponadto użytkownicy takich wyrobów będą musieli odpowiednio oznaczyć urządzenia, instalacje oraz pomieszczenia, w których znajdują się elementy z azbestu. Zgodnie z projektem ustawy wszystkie tego typu materiały muszą zostać usunięte lub trwale zabezpieczone do 31 grudnia 2032 roku.

Kary za brak deklaracji lub oznakowania

Nowe prawo przewiduje administracyjne kary pieniężne za nieprzestrzeganie obowiązków. Właściciele domów mogą zostać ukarani w przypadku:

• niezłożenia lub nieaktualizowania deklaracji,
• braku oznakowania urządzeń i pomieszczeń zawierających azbest,
• utwardzania dróg odpadami azbestowymi bez odpowiedniego oznaczenia.

Kary dla osób fizycznych mają wynosić od 500 do 1000 zł, przy czym mogą być nakładane wielokrotnie w ciągu roku – do łącznej kwoty 5 tys. zł. Sankcje będą mogli nakładać wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast lub marszałkowie województw.

Ostatni dzwonek, by pozbyć się azbestu

Nowe przepisy mają nie tylko pomóc Polsce dostosować się do prawa unijnego, ale przede wszystkim ochronić zdrowie obywateli. Azbest, mimo że od dawna zakazany, wciąż występuje w tysiącach budynków mieszkalnych, gospodarczych i przemysłowych. Rząd podkreśla, że do końca 2032 roku wszystkie wyroby zawierające ten niebezpieczny materiał powinny zniknąć z polskiego krajobrazu.