Wigilia i Boże Narodzenie – tradycje, które zaskakują

Wigilia i Boże Narodzenie – tradycje, które zaskakują

Święta Bożego Narodzenia w polskim domu to czas rodzinnych spotkań, opłatka, choinki i karpia na stole.

Większość z nas zna klasyczne zwyczaje – ale historia i tradycje tych świąt są pełne zaskakujących, nietypowych faktów, które niejednego mogą przyprawić o opad szczęki.

◘ Opłatek miał chronić przed złymi duchami
Nie każdy wie, że łamanie opłatka to nie tylko symbol pojednania. W średniowieczu wierzono, że cienki, biały placek chroni dom przed złymi duchami i przynosi zdrowie oraz szczęście. Niektórzy wieszali go nawet nad łóżkiem dzieci, by chronił je przez cały rok.

◘ Świąteczne potrawy mają ukryte znaczenie
12 dań wigilijnych symbolizuje 12 apostołów, ale to dopiero początek. Karp – oczywiście – przynosi dostatek, a rybie łuski chowano w portfelu, aby zapewnić pieniądze w nadchodzącym roku. Kompot z suszu ma chronić przed chorobami, a kutia symbolizuje zdrowie, szczęście i płodność.

◘ Choinka drzewem życia
Choinka bożonarodzeniowa, którą dziś ustawiamy w salonie, pierwotnie była symbolem wiecznego życia. W średniowiecznych Niemczech zdobiło się ją jabłkami i orzechami, by odzwierciedlała rajski ogród. Dopiero w XIX wieku zwyczaj przywędrował do Polski i zyskał nowoczesny, świąteczny wygląd.

◘ Święty Mikołaj miał trzech kuzynów
W tradycji europejskiej Święty Mikołaj nie był sam. Towarzyszyły mu postacie, które dziś mogą szokować: w niektórych krajach był to złośliwy Krampus, w innych – postacie niosące rózgi. W Polsce do dziś spotykamy czasem „Mikołaja z prezentami”, ale historycznie idea była bardziej skomplikowana i… nieco straszna.

◘ Karp w wannie
Dawniej polskie rodziny kupowały karpia jeszcze żywego i trzymały go w wannie przed Wigilią. Uważano, że im dłużej ryba żyje w domu, tym więcej szczęścia przyniesie mieszkańcom. Dziś niewielu to praktykuje, ale dla tradycjonalistów to wciąż magiczny rytuał.

◘ Gwiazda betlejemska – nie tylko ozdoba
Popularne czerwone kwiaty w domach to nie tylko dekoracja. Symbolizują Gwiazdę Betlejemską, która prowadziła Trzech Króli do Jezusa. W Meksyku i Ameryce Łacińskiej gwiazda stała się symbolem wspólnoty i szczodrości – i wciąż przynosi szczęście, jeśli roślina w domu przeżyje do następnych świąt.

◘ Wróżby, które wciąż działają
W niektórych domach tradycja wróżb wigilijnych nadal żyje. Kto pierwszy przekroczy próg domu, może przynieść szczęście lub pecha. Jabłka, orzechy czy groch były wróżbami miłosnymi lub mającymi przewidzieć dobrobyt w nadchodzącym roku. Ciekawostka: w dawnych czasach to dzieci były specjalnymi wróżbitami domu!

◘ Prezenty – kiedyś bardziej ekstremalne
Nie myślcie, że prezenty to nowoczesny wynalazek. W XIX wieku dzieci dostawały… węgiel (jeśli były niegrzeczne) albo własnoręcznie przygotowane drobiazgi. Dopiero po II wojnie światowej Boże Narodzenie stało się bardziej „komercyjne”, a prezenty – słodkie i kolorowe.

Wesołych Świąt!