Wielkanoc
Wielkanoc
Święta Wielkanocne oraz poprzedzający je okres czterdziestodniowego postu i pokuty maja szczególne znaczenie w życiu duchowym chrześcijan. Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa stanowi okazję do rozważań, refleksji i kontemplacji.
Wielkanocne zwyczaje i obrzędy rozpoczynają się w Niedzielę Palmową, a kończą się we wtorek po Wielkanocy.
Niedziela Palmowa
Nazywana Kwietną lub Wierzbną jest związana z tradycją święcenia palm. Wykonuje się je z gałązek wierzbowych lub leszczynowych ozdobionych barwnymi bibułkowymi kwiatkami i wstążeczkami. Niektóre z palm mają kilka metrów wysokości. W parafiach organizowane są konkursy na najpiękniejszą i największą palmę. Palma ma chronić przed piorunami, gradobiciem, chorobą gardła.
Kołatki Wielkanocne
Zastępowały one dzwony kościelne które milkły od Wielkiego Czwartku do Wielkiej Soboty. Chłopcy biegali po ulicach z kołatkami robiąc nieznośny hałas. Istniało kilka rodzajów kołatek walcowate, klepacze, taradajki. Miały pełnić funkcję magiczną chronić ludzi i zwierzęta przed złem.
Pisanki
Zwyczaj malowania, kraszenia, pisania jaj sięga III wieku przed Chrystusem. Jajo uchodziło za symbol życia, miało zjednywać dobro i odwracać zło oraz wzmacniać duszę zmarłego. Jajko obowiązkowo wchodzi w skład święconki, którą dzielą sie domownicy składając sobie życzenia podczas świątecznego śniadania. Jajka malowane na jeden kolor (czerwony) to kraszanki, malowanki lub byczki. Jajka ozdobione jedno lub wielobarwnym deseniem naniesionym na jednolite tło to pisanki. Zane są jeszcze rysowanki, skrobanki, nalepianki i wyklejanki. Jedną z zabaw pisankowych była „walatka” zwana też „na wybitki”. Toczyło się jaja na stole naprzeciw siebie. Kogo pisanka wytrzymała uderzenie ta osoba wygrywała i zabierała jajko przeciwnika. Obecnie zabawa nieco się zmieniła i jajkami uderza się bez toczenia.
Święcone
To zwyczaj znany w chrześcijańskiej kulturze tylko u Słowian. Wywodzi się on z prastarych obrządków ku czci zmarłych. Uroczyste święcenie pokarmów odbywa się w Wielką Sobotę. W dawnych czasach księża jeździli do domów wiernych, aby poświęcić całość jedzenia, które miało być spożywane w Niedzielę Zmartwychwstania. Zawartość koszyczka ze święconką różni się w zależności od regionu Polski. Przede wszystkim znajdziemy w nim baranka (zrobiony z cukru, masła, chleba lub kłosów zbóż), chleb, kiełbasę, sól, chrzan z dodatkiem cukru, barwne pisanki. Dawniej po powrocie z kościoła ze święconką dom obchodzono dookoła trzy razy według wskazówek zegara, aby odpędzić złe moce.
Śmigus-Dyngus
Zwyczaj oblewania się nawzajem wodą praktykowany był i jest w Poniedziałek Wielkanocny, a dawniej też we wtorek i kolejne dni. W dawnych czasach śmigus polegał głównie na smaganiu się cienkimi rózgami, a dyngus oznaczał wielkanocny okup, który stanowił głównie wielkanocne jajka. Z biegiem czasu śmigus przeistoczył się w zwyczaj oblewania wodą co miało symbolizować wiosenne oczyszczanie z brudu i chorób. Jak również miało sprzyjać płodności, dlatego oblewano przede wszystkim panny na wydaniu. Obecnie oblewa się wszystkich bez wyjątku, nawet osoby nieznajome.
Barb