Maxwell Street, czyli ‘Jew Town’ lub ‘Żydowo’
Maxwell Street, czyli ‘Jew Town’ lub ‘Żydowo’
Dr. Philip Maxwell zasłynął w Chicago jako znakomity lekarz już w latach 40 XIX wieku, a jego zasługi w leczeniu i ratowaniu życia pacjentów doprowadziły do nazwania 14. ulicy jego imieniem w roku 1849.
Targ ‘Maxwell Street’ był przez lata jednym z największych, najbardziej znanych i najciekawszych pchlich targów na świecie, odwiedzanym przez ludzi z wielu kontynentów. Nakręcano tu znane filmy, włączając w to ‘Blues Brothers’ czy serial telewizyjny ‘Hill Street Blues’. Dzielnica przeszła radykalne przemiany – wszystkie budynki zostały wykupione przez uniwersytet w roku 1994, część odsprzedana deweloperom, a część zabudowana na potrzeby uniwersytetu. Powstała kompletnie nowa, luksusowa dzielnica, a o dawnej ‘świetności’ Maxwell Street przypominają jedynie zdjęcia, rozliczne książki i dokumenty filmowe oraz samotny budynek znany z serialu Hill Street Blues, który jest w dalszym ciągu używany jako komisariat policji Uniwersytetu Illinois.
Niemieccy emigranci, a zaraz po nich Czesi, Słowacy i Irlandczycy zamieszkiwali okolice ulicy Halsted na południe od ulicy 12. W szybkim czasie odmienna grupa ludzi ze wschodniej Europy i Rosji wyparła oryginalnych mieszkańców. Od roku 1880 większość Żydów przybywająca do Chicago z Rosji i Wschodniej Europy znalazła na przeludnionej Maxwell Street swoje pierwsze emigranckie miejsce zamieszkania, często domy, a także pierwsze sklepy czy przedsiębiorstwa. W czasie paru dekad dynamiczna ludność Maxwell Street i okolic zbudowała 40 synagog, kilka szkół hebrajskich, magazyny, sklepy, fabryki i agencje socjalne, dbające o własnych biednych.
Na przełomie XIX i XX wieku 90% mieszkańców tej okolicy było pochodzenia żydowskiego, a zezwolenie miasta na handel uliczny za miejską opłatą w okolicy skrzyżowania Maxwell Street z ulicą Halsted stworzyło otwarty targ uliczny w weekendy. Sklepy i przedsiębiorstwa powstawały jak grzyby po deszczu, a rosnące tłumy kupujących doprowadziły do powstawania w okolicy standardowych sklepów, zwiększających swoje obroty z roku na rok.
W latach 20 XX wieku następne grupy etniczne zaczęły zmieniać koloryt i kulturę otwartego targu, znanego już szeroko w Chicago pod nazwą „Maxwell Street” czy „Jew Town”, a wśród Polaków znany jako „Żydowo”.
Zarówno Afro-Amerykanie z południa Stanów jak i Meksykanie zaczęli masowo zasiedlać okolice, korzystając z niedrogich, bo ubogich, emigranckich apartamentów, jak i tolerancji ich właścicieli, którzy z racji swoich pokoleniowych doświadczeń byli bardziej przychylni innym rasom niż właściciele domów do wynajęcia w północnych dzielnicach. W przeciągu kilku następnych dekad niedzielny, otwarty targ stał się prawdziwym zjawiskiem handlowo-kulturowym, gdzie można było targować się do ostatniego centa i gdzie można było znaleźć zarówno wartościowe rzeczy po niebywale niskich cenach, jak i te ukradzione we włamaniach do mieszkań czy sklepów w poprzednim tygodniu.
W wyznaczonych miejscach targu powstały spontaniczne sceny z ulicznymi grajkami żyjącymi z datków słuchających. Muzycy, starając się zwrócić jak największą uwagę słuchaczy, zaczęli używać elektrycznych form wzmocnienia dźwięku i spontanicznie stworzyli elektryczny blues. Ta nieznana dotąd forma muzyki rozpoczęła lawinę twórczą, doprowadzającą w rezultacie do powstania nowoczesnego rock-and-rolla.
Maxwell Street był miejscem, gdzie późniejsze największe sławy muzyki bluesowej zaczynały swoje kariery. Zarówno wielcy kompozytorzy muzyki bluesowej, jak Muddy Waters czy Willi Dixon, jak i wykonawcy tej muzyki, poczynając od Bo Diddleya, Howlinga Wolfa, Chucka Berry’ego czy Arvella Graya, występowali często na scenkach czy wprost na ulicy z odwróconymi kapeluszami, przeznaczonymi na datki słuchaczy. Studia nagraniowe braci Chess szeroko korzystały z ulicznych muzyków, często tworząc z nich zarówno lokalne, jak i światowe gwiazdy. Okoliczne szkoły również wychowywały i kształciły znane osobistości, które zawsze z dumą podawały Maxwell Street jako miejsce swojego urodzenia i wychowania. Światowej sławy klarnecista Benny Goodman urodził się i wychował w okolicy, podobnie jak i sędzia Sądu Najwyższego Artur Goldberg oraz współtwórca i właściciel CBS William Samuel Paley, również urodzony i wychowany na Maxwell Street.
Krzysiek Wawer