Konstytucja 3 Maja

Konstytucja 3 Maja

Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie, a drugą na świecie nowoczesną ustawą regulującą ustrój prawny państwa polskiego.

Prace nad konstytucją Rzeczypospolitej rozpoczął król Stanisław August Poniatowski podczas Sejmu Czteroletniego w 1788 roku. Ostateczna wersja spisana w 1791 roku została ustanowiona przez Sejm ustawą rządową dnia 3 maja.

Obok króla Poniatowskiego pierwszymi osobami pracującymi nad projektem konstytucji byli Ignacy Potocki – litewski marszałek nadworny; hr. Stanisław Małachowski – marszałek konfederacji Korony Królestwa Polskiego i Sejmu 4-letniego, referendarz wielki koronny, podstoli koronny; Hugo Kołłątaj – polski polityk i publicysta; ks. Stanisław Staszic – pisarz i minister stanu oraz Scipione Piattoli – królewski sekretarz i włoski ksiądz.

Decyzja o spisaniu konstytucji została ustanowiona pod wpływem niezadowolenia z nadużywania panującego prawa liberum veto. Prawa, które w Rzeczypospolitej Obojga Narodów (państwo złożone z Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego) dawało możliwość każdemu z posłów biorących udział w zebraniu Sejmu do unieważnienia uchwał na nim podjętych oraz zerwania Sejmu. Liberum veto doprowadziło do osłabienia sytuacji Polski na arenie politycznej oraz utrzymywania status quo przez szlachtę, która nie lubiła zmian i dbała tylko o swoje dobro i interesy, czyli prywatę.

Konstytucja 3 Maja, między innymi, wprowadziła zasady rządzenia, podzieliła władzę na trzy części oraz wprowadziła zasadę większościową podczas głosowań. Postanowieniem jej było zniesienie odrębności między Koroną a Litwą oraz scentralizowanie i ujednolicenie rządu, wojska i skarbu.
Trójpodział władzy został rozdzielony pomiędzy władzę: ustawodawczą – czyli sejm składający się z senatu i izby poselskiej; wykonawczą – na czele której stał król i ministrowie tzw. Strażnicy Prawa; oraz sądowniczą – sądy miejskie, ziemskie i Trybuna Konstytucyjny.
Nowa Konstytucja również pozbawiła szlachtę prawa najwyższej zwierzchności wobec poddanych. Według nowego dokumentu poddani (chłopi) byli pod opieką państwa i rządu krajowego.
Kolejnym postanowieniem, jakże ważnym dla Polski i Polaków było uznanie katolicyzmu za religię panującą w państwie, ale przy pełnej tolerancji innych religii.

Konstytucja 3 Maja jest symbolem niepodległości oraz patriotyzmu. Jak powiedział król Stanisław August Poniatowski jest to dokument „oparty w głównej mierze na konstytucji Stanów Zjednoczonych, lecz bez błędów w niej zawartych, zaadaptowaną do warunków panujących w Polsce”.

Siwa