Iran na krawędzi załamania gospodarczego. Na ulicach Teheranu ponownie narasta napięcie

Iran na krawędzi załamania gospodarczego. Na ulicach Teheranu ponownie narasta napięcie

W stolicy Iranu już drugi dzień z rzędu trwają gwałtowne protesty rozgniewanych obywateli. Kupcy i właściciele sklepów blokują główne arterie Teheranu. W poniedziałek zamknęli swoje punkty handlowe i wezwali innych do przyłączenia się do demonstracji — relacjonują świadkowie cytowani przez agencję AP. To może być dopiero początek poważnych kłopotów dla irańskich władz.

Bezpośrednim impulsem do wybuchu niezadowolenia jest gwałtowne osłabienie irańskiej waluty wobec dolara amerykańskiego. W niedzielę kurs osiągnął rekordowo niski poziom 1,42 mln riali (około $40 CAD) za jednego dolara.

Głęboka dewaluacja dodatkowo napędza inflację, prowadzi do wzrostu cen podstawowych produktów i coraz bardziej obciąża domowe budżety Irańczyków. Jak podaje państwowe centrum statystyczne, roczna inflacja w grudniu sięgnęła 42,2 proc. Ceny żywności wzrosły aż o 72 proc., a leków o około 50 proc.

Wobec demonstrantów użyto gazu łzawiącego oraz armatek wodnych. Protestujący skandowali hasła wzywające do przywrócenia monarchii i powrotu szacha. Z doniesień wynika, że część teherańskiego bazaru przyłączyła się do strajku, a handel złotem został wstrzymany.

Według zgodnych informacji irańskich mediów rezygnację miał złożyć prezes banku centralnego Mohammad Reza Farzin. Choć Iran znajduje się praktycznie na granicy gospodarczego załamania, wiceminister spraw wewnętrznych ds. bezpieczeństwa Ali Akbar Purdżamszidian przekonuje, że wahania kursu walut mają charakter psychologiczny. Apeluje do społeczeństwa o spokój, cierpliwość i współpracę, ostrzegając przed uleganiem — jak to określa — manipulacjom wroga.

Wymiar sprawiedliwości zwiększa presję na protestujących i zapowiada surowe konsekwencje dla wszystkich wychodzących na ulice.
— Każdy, kto zlekceważy te ostrzeżenia, będzie stanowczo ścigany i karany przez odpowiednie instytucje — oświadczył szef sądownictwa Gholam-Hossein Mohseni-Eje’i.

Propagandowa ofensywa władz nie ogranicza się jednak wyłącznie do kwestii protestów. — Moim zdaniem znajdujemy się w stanie pełnoskalowej wojny z Ameryką, Izraelem i Europą. Oni nie chcą, by nasz kraj stanął na własnych nogach — powiedział w sobotę prezydent Masud Pezeszkian w wywiadzie opublikowanym na stronie internetowej ajatollaha Alego Chameneiego.

Sytuację Iranu dodatkowo pogłębiają zachodnie sankcje. Rada Bezpieczeństwa ONZ pozostaje mocno podzielona w sprawie programu nuklearnego Teheranu i dalszych kroków wobec tego kraju.

Pomimo intensywnych zabiegów dyplomatycznych nie udało się osiągnąć porozumienia. Wtorkowe posiedzenie było pierwszym od momentu, gdy Francja, Niemcy i Wielka Brytania uruchomiły mechanizm automatycznego przywracania sankcji, tzw. „snapback”, argumentując to „poważnym naruszaniem” zobowiązań przez Iran.

Jak zaznaczyła zastępczyni sekretarza generalnego ONZ ds. politycznych Rosemary DiCarlo, najlepszym wyjściem dla społeczności międzynarodowej pozostaje wynegocjowane porozumienie, które zagwarantuje pokojowy charakter irańskiego programu nuklearnego w zamian za złagodzenie restrykcji.

Na tym jednak problemy Iranu się nie kończą. W środę, 10 grudnia, w Teheranie spadł pierwszy deszcz od wielu miesięcy. To jednak tylko chwilowa ulga — eksperci podkreślają, że opady są zbyt skąpe, by odwrócić niebezpieczny trend. Stolica Iranu, wraz z przedmieściami zamieszkana przez około 15 mln ludzi, może wkrótce stanąć przed tzw. „dniem zero”, czyli momentem, w którym w kranach zabraknie wody. — Jeśli do końca listopada w Teheranie nie spadnie deszcz, będziemy zmuszeni wprowadzić racjonowanie — mówił w połowie listopada Pezeszkian. — A jeśli susza się utrzyma, konieczna może być ewakuacja miasta.