Największa luka VAT od 2017 roku. Polska traci wiele miliardów złotych

Największa luka VAT od 2017 roku. Polska traci wiele miliardów złotych

Polska znalazła się na trzecim miejscu w Unii Europejskiej pod względem luki w podatku VAT – wynika z najnowszego raportu Komisji Europejskiej, cytowanego przez „Rzeczpospolitą”. Luka VAT w 2023 roku sięgnęła 16 proc. potencjalnych wpływów, co jest najgorszym wynikiem od 2017 roku i znacząco przewyższa średnią unijną (9,5 proc.).

Według szacunków oznacza to ponad 10,4 mld euro, czyli około 47,5 mld zł utraconych dochodów budżetowych. W porównaniu z 2022 rokiem luka wzrosła aż o 4,8 punktu procentowego.

Gorsze wyniki od Polski mają tylko Rumunia (30 proc.) i Malta (24,2 proc.). Najmniejszą lukę zanotowały natomiast Austria (1 proc.), Finlandia (3 proc.) i Cypr (3,3 proc.).

W całej UE sytuacja również się pogorszyła

Raport KE wskazuje, że rosnąca luka VAT to nie tylko polski problem. W 2023 roku państwa UE „straciły” łącznie 128 mld euro, co oznacza wzrost o 27,2 mld w porównaniu z rokiem poprzednim i przerwanie kilkuletniego trendu poprawy.

Analitycy Komisji przypisują ten regres serii globalnych kryzysów: pandemii COVID-19, rosyjskiej agresji na Ukrainę, wysokiej inflacji oraz gwałtownemu wzrostowi kosztów życia. Czynniki te zachwiały konsumpcją, rentownością przedsiębiorstw i stabilnością finansów publicznych.

W efekcie w latach 2021–2023 szacowane zobowiązania VAT w UE wzrosły o 17,3 proc., podczas gdy realne wpływy podatkowe – tylko o 14,4 proc.

Luka z oszustw a luka wynikająca z polityki podatkowej

Eksperci KE podkreślają jednak, że wysoka luka podatkowa nie wynika wyłącznie z nadużyć czy wyłudzeń. Istnieje też tzw. luka polityki VAT, czyli efekt stosowania obniżonych stawek i zwolnień. W Polsce ten wskaźnik w 2023 r. wyniósł 50,8 proc., co daje nam 10. miejsce w UE.

Oznacza to, że połowa potencjalnych wpływów z podatku jest „tracona” w wyniku decyzji politycznych dotyczących konstrukcji systemu VAT — a niekoniecznie z powodu nieprawidłowości.