Pisanka – kolorowy symbol Wielkanocy

Pisanka – kolorowy symbol Wielkanocy

Jednym z ważniejszych symboli Wielkanocy są oczywiście pisanki.

Kolory pisanek
Najczęściej spotykane kolory pisanek to odcienie koloru słonecznego, czyli odcienie żółtego, złocistego, pomarańczowego. Symbolizują słońce, światło, przyszły urodzaj zbóż. Kolor czerwony jest przypisany do słońca, życiodajnego ciepła, ognia i krwi, również źródła życia. W wierze chrześcijańskiej kolor czerwony jest symbolem Chrystusa, jego ofiary, którą odkupił ludzkość. Rzadziej spotykamy pisanki w kolorze zieleni, błękitu, brązu czy nawet czerni. Odpowiednio oznaczają one przebudzenie się przyrody, niebo, powietrze, ziemię lub zaświaty.

Wzory na pisankach
Tradycyjne wzory stosowane do zdobienia pisanek związane są z dawną symboliką słońca i życia i choć pierwotny sens tych znaków został zapomniany, nadal zdobi się nimi pisanki.
▮ drzewo życia – w każdej kulturze religii czy przekazach ludowych spotykamy święte drzewo. Symbolizowało ono min. długowieczność, płodność i siłę życiową. Widziano w nim także znak odradzającej się roślinności. Ornament ten może przybierać różne formy: pojedynczej gałązki, liścia, kwiatu, a także drzewa, krzaka czy bukietu w wazonie lub w koszyczku.
▮ krzyż – stanowi najstarsze symboliczne przedstawienie świata. Linie wyznaczają cztery strony świata, a punkt ich przecięcia jest jego centrum. Krzyż w dawnych kulturach był talizmanem używanym w magii do pobudzania urodzajności gleby lub do odpędzania demonów i innych sił nieczystych. W tradycji chrześcijańskiej krzyż jest przede wszystkim symbolem męczeństwa, ale również triumfu i Zmartwychwstania Chrystusa.
▮ gwiazda – wierzono, że gwiazdy są elementami związanymi z zaświatami i stanowią świetlne otwory w niebie. W przekonaniach ludowych każdy ma swoją gwiazdę na niebie, która pojawia się przy jego narodzinach i gaśnie po śmierci, spadając. Gwiazda to symbol przeznaczenia.
▮ słońce – zawsze stanowiło ważny element wierzeń, ponieważ jego wschód rozpraszał ciemność, a promienie słoneczne pokonywały wszelkie złe moce. Słońce wędrujące po nieboskłonie w wielu religiach uważano za boga – na przykład u Słowian był to Swaróg. Było związane z pradawnym kultem solarnym, uważano je także za symbol początku, nieskończoności, źródła energii, urodzaju i płodności.
▮ swastyka – to znak krzyża równoramiennego o hakowato zakończonych ramionach, który kształtem przypomina krzyżujące się błyskawice. Jej nazwa svastika pochodzi z sanskrytu, czyli literackiego języka starożytnych Indii i oznacza „przynoszący szczęście”. Znak ten występował niemal we wszystkich dawnych kulturach i wierzeniach, gdzie był kojarzony ze słońcem. Swastyka na pisankach najczęściej symbolizuje błyskawicę, czyli zjawisko pojawiające się podczas wiosennej burzy. Jest to prośba o błogosławieństwo i obfite plony.
Dodatkowo pojawiają się na pisankach: koła, spirale, kwiatki, promyki, krateczki, postacie ludzkie i zwierzęce.

Techniki ozdabiania jajek
Technika batikowa – polega na „pisaniu” na jajku roztopionym woskiem za pomocą patyka z ostrą, metalową końcówką, a następnie barwieniu jajek.
Technika rytownicza – na ufarbowanym jaju wyskrobuje się ostrym narzędziem: brzytwą, blaszką, żyletką, nożykiem, nożem szewskim, skalpelem, igłą wzory. Najczęściej w ten sposób zdobione są jaja kurze i gęsie.
Technika aplikacyjna – polega na oklejaniu lub wyklejaniu wydmuszek jaj różnorodnymi materiałami. Jaja pokrywa się jaskrawymi nitkami wełnianymi lub miniaturowymi, barwnymi wycinankami z glansowanego papieru, co nadaje im oryginalną fakturę. Wśród motywów zdobniczych przeważają tam bogate symbole – koguty i kwiaty.

Współczesne metody zdobnicze
Współcześnie na skorupkę jaja zaczęto aplikować kolorowe cekiny, perełki, bursztyn, cynę, szkło, suszone kwiaty, motywy z haftu krzyżykowego, wstążeczki czy inne materiały pasmanteryjne. Pojawiły się także jaja zdobione metodą „ażurową” – na wydmuszce lub w skorupce jaja robi się wiertarką dentystyczną (lub podobnym narzędziem) otworki układające się w ornamenty. Jajka przyozdabiane są także farbami i tuszami. Maluje się krajobrazy, scenki rodzajowe, tematy religijne, abstrakcje. Ta forma zdobnictwa rozwinęła się szczególnie w kręgach malarzy profesjonalistów i obecna jest dziś w wielu krajach zachodniej Europy.

POPELINA