Szparagi – królowie wśród warzyw

Szparagi – królowie wśród warzyw

Szparagi pochodzą z Afryki, Azji i Europy, z wschodnich okolic Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej. Z czasem ich uprawa rozprzestrzeniła się również w krajach obu Ameryk i w Australii. Uprawia się je od ponad 2000 lat i stanowiły przysmaki na greckich i rzymskich stołach. Obecnie ich największymi producentami są Chiny i Peru. Ich właściwości zdrowotne znane są od stuleci, szczególne miejsce pełniły w kuchni renesansowej.

Szparagi są niskokaloryczne. 100 g zawiera tylko 18 kcal, dlatego powinny znaleźć się w dietach osób dbających o linię. Pomimo tego, że składają się w ponad 90% z wody, naukowcy wyodrębnili w nich ponad 100 substancji aktywnych, które odżywiają i wspierają organizm. Są również lekkostrawne i pożywne, zawierają też dużo błonnika. Jedząc szparagi poprawiamy pracę układu pokarmowego i oczyszczamy go.
Wyróżniamy szparagi zielone, białe i filetowe. Szparagi zielone są dużo bogatsze w składniki bioaktywne. Główka i miękka łodyga zawierają więcej białka, cukrów ogółem i cukrów redukujących, a zdrewniała łodyga – więcej błonnika.
Ten wiosenny przysmak wspiera nasze zdrowie ze względu na zawarte w nim substancje odżywcze. Suma substancji bioaktywnych w szparagach jest nawet 5 razy większa niż w innych warzywach, dlatego według medycyny chińskiej nie uważane są za warzywo, ale zioło lecznicze. Szparagi to przede wszystkim bardzo bogate źródło witaminy K i kwasu foliowego. Ponadto zawierają witaminy z grupy B, witaminę C, E oraz A. Są również bardzo zasobne w składniki mineralne: miedź, selen, fosfor, mangan, cynk, żelazo, potas, magnez i wapń.

Szparagi wykazują:
▸ działanie antynowotworowe – są szczególnie bogatym źródłem glutationu – związku o silnych właściwościach detoksykujących, który pomaga rozkładać czynniki rakotwórcze i inne szkodliwe związki, takie jak wolne rodniki. Właśnie dlatego jedzenie szparagów może pomóc chronić się przed niektórymi postaciami raka, takimi jak rak kości, piersi, jelita grubego, krtani i płuc. Wysoka zawartość antyoksydantów w szparagach sprawia, że redukują one stany zapalne o niskim nasileniu i zapobiegają uszkodzeniom DNA. Dzięki temu ryzyko zachorowania na wszelkie nowotwory spada.
▸ działanie przeciwzapalne – neutralizują komórki wolnych rodników, dzięki czemu opóźniają proces starzenia i zmniejszają stany zapalne organizmu.
▸ działanie moczopędne – asparagina zawarta w ich składzie jest naturalnym środkiem moczopędnym. Zwiększone oddawanie moczu pozwala pozbyć się nadmiaru wody i soli z organizmu, co jest szczególnie korzystne dla osób, które cierpią na obrzęki, mają wysokie ciśnienie krwi lub inne choroby związane z sercem. Zapobiegają infekcjom układu moczowego dzięki działaniu diuretycznemu.
▸ działanie wspierające procesy myślowe – dostarczają kwasu foliowego, który działa na witaminę B12 znajdującą się w rybach, drobiu, mięsie i nabiale, dzięki czemu zapobiega zaburzeniom poznawczym.
▸ działanie zmniejszające ryzyko chorób serca – rozpuszczalny błonnik w połączeniu z działaniem moczopędnym sprawia, że wpływają na zmniejszenie ryzyka chorób serca. Usuwają nadmiar cholesterolu oraz kwasów żółciowych z organizmu. Zawarta w nich witamina B6 reguluje dodatkowo ciśnienie krwi, wspomagając organizm w walce z nadciśnieniem. Ekstrakty ze zdrewniałych łodyg szparagów bogate w polisacharydy regulują gospodarkę lipidową, obniżają poziom cholesterolu ogółem, „złego” cholesterolu LDL oraz trójglicerydów
▸ działanie wspierające układ trawienny – działają jak prebiotyk, pobudzając dobre bakterie w układzie pokarmowym. Przyczyniają się do kształtowania prawidłowej mikrobioty jelit i odżywienia komórek nabłonka jelit. Gotowane szparagi są zalecane w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Pomagają również regulować układ trawienny.
▸ działanie wspierające rozwój płodu – kwas foliowy, który zawierają jest niezbędnym składnikiem wspierającym rozwój układu nerwowego płodu.
▸ działanie hamujące rozwój cukrzycy – mogą zapobiegać powstawaniu cukrzycy typu 2 i wspomagać jej leczenie. Zwłaszcza ekstrakty ze szparagów działają przeciwcukrzycowo. Skuteczne obniżanie poziomu cukru we krwi powodują nie tylko stężone ekstrakty, ale też klarowane soki ze zdrewniałych części łodyg szparagów. Soki z twardych łodyg mogą obniżać poziom glukozy i hemoglobiny glikowanej, zwiększać wrażliwość komórek na insulinę, redukować jej wydzielanie przez trzustkę i działać ochronnie na wątrobę i trzustkę.
Szparagi ponadto pomagają w innych dolegliwościach: redukują bezsenność, skracają czas snu niezbędny do wyspania się, pomagają na kaca, są naturalnym afrodyzjakiem, zmniejszają wzdęcia, dostarczają witamin wpływających pozytywnie na nastrój.

Niestety nie każdy może jeść szparagi. Zawarte w nich puryny powodują gromadzenie się kwasu moczowego, więc nie powinny ich jeść osoby z dną moczanową i z kamieniami nerkowymi.
Sezon na szparagi jest krótki. Trwa od połowy kwietnia do lipca. Za najsmaczniejsze uznaje się szparagi majowe i czerwcowe. Można je gotować w wodzie, na parze, grillować czy piec. Smak białych szparagów jest dużo delikatniejszy niż zielonych. Jednocześnie są one grubsze i twardsze. Przed przygotowaniem trzeba je obierać. Zielone szparagi są cieńsze i nie wymagają obierania. Natomiast fioletowe są z nich najsłodsze. Warto wiedzieć, że grubsze zielone szparagi są bardziej miękkie niż cienkie. Wszystkie części szparag są jadalne, wystarczy je tylko odpowiednio przygotować. Szparagi po zakupie najlepiej przechowywać w całości w lodówce. Aby zachować ich świeżość i zapobiec więdnięciu, warto zawinąć główki w wilgotny ręcznik papierowy, a następnie włożyć je do plastikowej torby i przechowywać w lodówce w pozycji pionowej.

Grillowane szparagi z szynką i jajkiem sadzonym
▸ 1 pęczek zielonych szparagów
▸ 2 jajka
▸ 4 plasterki szynki
▸ 2 łyżki oliwy z oliwek
▸ sól, pieprz
Szparagi umyj, odłam zdrewniałe końcówki. Ułóż na patelni grillowej, dodaj sól i pieprz, grilluj przez 10 minut, na koniec skrop oliwą. Jajka usmaż na oliwie, aby żółtko pozostało płynne, przypraw. Szynkę podsmaż. Na talerzu ułożyć szparagi, szynkę i na wierzchu jajko. Podawaj z grzankami.

CONCILIO