Wielkanoc w Polsce

Wielkanoc w Polsce

Mimo, że Polska nie należy pod względem powierzchni do dużych państw, pod względem tradycji jest zdecydowanie bardzo zróżnicowana. Każdy rejon – od morza po góry ma swoje oddzielne zwyczaje, które kultywuje i przekazuje z pokolenia na pokolenie.

W związku ze zbliżającymi się świętami Wielkanocy postanowiliśmy odwiedzić poszczególne regiony i przedstawić kilka tradycji z różnych stron Polski.

Dolny Śląsk
• aby przez cały rok nie chorować na infekcję gardła, w palmie z okazji Niedzieli Palmowej powinna znaleźć się gałązka wierzbowa z baziami. Po poświęceniu palmy należy zjeść jedną bazię, która ma chronić przed bólem gardła;
• aby zapewnić urodzaj w polu w Wielki Czwartek należy z palmy wykonać małe krzyżyki i rozłożyć je w różnych miejscach na polu uprawnym oraz podczas Wielkiego Tygodnia należy wstrzymać się od wszelkich prac w polu;
• aby uchronić dom przed burzą, w Wielką Sobotę należy zapalić gromnicę w domu;
• stop wszelkim rozrywkom – w Wielkim Tygodniu, zwłaszcza w piątek należy wyzbyć się wszelkich uciech, w tym nawet nie powinno się oglądać telewizji czy słuchać radia;
• gotowanie bez dymu, czyli wolna niedziela dla gospodyń – niedziela ma być czasem wspólnej radości i rozmów w gronie najbliższych, a nie godziny spędzone przy kuchni na gotowaniu uczty, stąd w Wielkanoc je się zimne potrawy.

Górny Śląsk
• aby zapewnić urodzaj i dostatek poświęconą palmę zostawia się na zewnątrz, gdzieś przed domem, a jej małe części roznosi się po polu;
• poświęconym w koszyku w czasie Wielkiej Soboty jajkiem dzielą się nie tylko domownicy, ale należy podzielić się także ze zwierzętami, które zamieszkują w domu lub gospodarstwie domowym;
• śmigus – dyngus to tradycja polewania się wodą, ale w tym rejonie to także tradycja obdarowywania się pisankami. Dotyczy to zwłaszcza młodych dziewczyn, które kolorowym jajkiem powinny obdarować kawalerów;

Małopolska
• Siuda Baba, czyli odwiedziny wszelkich stworów, dziadów i innych czartów, które nie mówią, a aby nie wyrządziły krzywdy muszą zostać obdarowane;
• świąteczne porządki – mają zapewnić uwolnienie się od zła i chorób. Panie domu czyszczą każdy kąt tak aby wszystkie kurze i brudy zostały dokładnie wymiecione z domu;
• żurek lub biały barszcz na śniadanie – to podstawa obok jajka i kiełbasy.

Mazowsze
• czerwony barszcz na śniadanie wielkanocne to podstawa i najlepiej powinien być podany z jajkiem, a nie z uszkami;
• perfumowana woda zamiast tradycyjnej wody na śmigusa – dyngusa ma zapewnić oblanym pannom luksusowe życie u boku bogatego mężczyzny.

Kaszuby
• w tym rejonie przez bardzo długi czas nie była znana tradycja święcenia pokarmów, stąd też najstarsi mieszkańcy nadal nie biorą w niej udziału;
• sadzenie młodych drzewek owocowych i kwiatów – to tradycja związana z Wielkim Piątkiem;
• smaganie dziewcząt gałązkami wierzbowymi w Lany Poniedziałek zamiast oblewania wodą.

Podlasie
• jajeczna wojna, czyli zabawa, podczas której wybija się jajka – polega ona na stukaniu się ugotowanym na twardo jajkiem. Wygrywa ten, kto pierwszy rozbije jajko przeciwnika;
• toczenie jajek z górki – to kolejna tradycyjna zabawa na Podlasiu – wygrywa ten, kto pierwszy najszybciej stoczy jajko z górki.

Pomorze
• topienie Judasza, czyli słomianej kukły przedstawiającej Judasza – najpierw jest on wleczony na łańcuchach po całej wsi, a następnie topiony w stawie lub rzece.
• szukanie zajączka, czyli zabawa dla dzieci – poszukiwanie słodkiej niespodzianki.

Kujawy
• pogrzeb żuru i śledzia – w Wielki Piątek lub w Wielką Sobotę mieszkańcy tego rejonu z radością zakopują na skraju wsi resztki śledzia i żuru – tradycyjnych wielkopostnych potraw.

nn