Wielkanocne ciekawostki

Wielkanocne ciekawostki

Już 17 kwietnia zasiądziemy do wspólnego świątecznego śniadania lub obiadu. Wielkanoc jest nie tylko najważniejszym i najstarszym świętem w chrześcijańskiej kulturze, ale i niezwykle ciekawym.

Ciekawostki o Świętach Wielkanocnych pozwalają lepiej zrozumieć dzisiejszą tradycję, która kształtowała się w oparciu o różne wierzenia i zwyczaje.

• Święta Wielkiej Nocy zostały ustanowione przez cesarza Konstantyna po pierwszym Soborze Nicejskim w 325 roku.
• W przeciwieństwie do Bożego Narodzenia, Wielkanoc jest świętem ruchomym. Ustalenia te również sięgają 325 roku, gdy pierwszy Sobór Nicejski ustalił, że Święta będą wypadać w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca.
• Wielkanoc poprzedza tzw. Wielki Tydzień rozpoczynający się Niedzielą Palmową. Najważniejsze dni Wielkiego Tygodnia to Wielki Piątek (dzień Męki Pańskiej), Wielka Sobota i Wielkanoc (Dzień Zmartwychwstania).
• Nazwa “Wielkanoc” nawiązuje do momentu Zmartwychwstania. Polska nazwa święta „Wielkanoc” została przejęta od Czechów. Z kolei węgierska nazwa brzmi „Husvet”, czyli „jedzenie mięsa”, które nawiązuje do zakończenia długiego postu.
• Wielkanoc czerpie z tradycji ludowych. Wiele z nich wywodzi się ze starosłowiańskich tradycji związanych z Jarym Świętem (Jare Gody), np. malowanie pisanek czy polewanie się wodą w Poniedziałek Wielkanocny.
• Baranek wielkanocny z czerwoną wstęgą symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa.
• Wedle tradycji, święconka powinna zawierać: pisanki, chleb, wędlinę, sól, chrzan, masło, ciasto i baranka wielkanocnego. Każdy składnik koszyczka wielkanocnego ma swoją symbolikę. Pisanki symbolizują nowe życie, chleb Ostatnią Wieczerzę, wędlina koniec postu, sól ochronę, masło dobrobyt, ciasto umiejętności a baranek Chrystusa.
• Zajączek wielkanocny nie ma nic wspólnego z kulturą chrześcijańską. Wywodzi się on z czasów pogańskich, w których symbolizował płodność i dobrobyt.
• Tradycyjnym wypiekiem wielkanocnym jest babka. To ciasto “przywędrowało” do Polski ze wschodu, a dokładniej z rejonów Litwy i Białorusi. Charakterystyczny kształt wypieku nawiązywał do spódnic noszonych przez kobiety w święta.
• Mazurek to wyjątkowo słodkie ciasto, pieczone zazwyczaj na kruchym cieście i bogato zdobione przeróżnymi bakaliami. Mazurki przywędrowały do polskiej tradycji z Azji, a najprawdopodobniej z Turcji. Dekoracje wykonane z lukru i bakalii, które widnieją na powierzchni ciasta, mają nawiązywać do zdobionych tureckich dywanów. Słodkie ciasto ma być nagrodą po trwającym 40 dni Wielkim Poście.
• Zwyczaj malowania jaj i wydmuszek wywodzi się ze starosłowiańskich obrzędów. Dla Słowian jajo miało ważne znaczenie i pośredniczyło między ludźmi, a duchami i bogami. Wierzyli oni, że bóg narodził się ze słonecznego jaja, a sam świat ma również taki kształt. Słowianie zdobili pisanki symbolami, które odnosiły się do sił przyrody i bogów. Taki zwyczaj, w zmodyfikowanej formie, został przejęty przez Kościół. Do dzisiaj jajo symbolizuje początek nowego życia. Początkowo jedynie kobiety mogły malować pisanki. Dawniej wszystkie pisanki były kolorowane na czerwono. Nawiązywało to do podań, wedle których Maria Magdalena powróciwszy do domu po Zmartwychwstaniu Jezusa odkryła, że wszystkie jaja zmieniły kolor na czerwony. Najsłynniejsze pisanki na świecie to Jaja Fabergé. Początek historii tych pisanek sięga XIX-wiecznej Rosji i dworu carskiego. Były wykonywane z niezwykle cennych materiałów, takich jak: srebro, złoto, kość słoniowa czy masa perłowa.
• Poświęcone w Niedzielę Palmową palmy wedle tradycji powinno się trzymać w domu aż do następnych Świąt. Dzięki temu rodzina miała mieć zapewnione szczęście i zdrowie. Z kolei połknięcie bazi miało strzec nas przed chorobami, a nawet wywróżyć urodę i bogactwo! Samo święcenie palm nawiązuje do wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Co roku w Lipnicy Murowanej organizowany jest konkurs na najwyższą palmę. W każdą Niedzielę Palmową prezentowane są własnoręcznie zrobione palmy, które mają być nie tylko pięknie udekorowane, ale muszą być jak najwyższe! Obecny rekord lipnickiej palmy to aż 36,04 metrów wysokości!
• Śmigus-dyngus to dzisiaj jedna nazwa określająca Lany Poniedziałek. Zanim doszło do połączenia, śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami wielkanocnymi. Śmigus polegał na smaganiu palemkami lub wierzbowymi gałązkami po nogach. Z kolei dyngusem zwano zwyczaj polegający na oblewaniu wodą tych osób, które nie podarowały komuś kolorowej pisanki. Oba obchodzone w Poniedziałek Wielkanocny, z czasem połączyły się w jeden śmigus-dyngus.

MK